Een golf woninginbraken, zakkenrollen op de wekelijkse markt, drugsgebruik op scholen, etc. etc. De gedachten over de aanpak ervan zullen zich al snel richten op voorlichting, toezicht en handhaving. Niets mis mee. Desondanks kan de scope aan mogelijkheden verbreed worden door het gebruik van een metafoor. Dat zal nooit één op één een oplossing aanreiken, maar toch ook andere perspectieven en oplossingsrichtingen in beeld brengen.

Koos Anders, een gepensioneerd burgemeester, had het zich altijd al voorgenomen. Straks als ik tijd en gelegenheid heb ga ik een wandeltocht maken door de Rocky Mountains, alléén. Nu het inmiddels zover is, het is een graad of 30, het heeft weken niet geregend, en wandelend met het zweet op het voorhoofd door de uitgestrekte bossen van Canada, heeft hij geen spijt van zijn keuze. Hij heeft slechts het minimale bij zich, maar voor alle zekerheid heeft hij toch zijn smartphone maar meegenomen. En naar nu blijkt, niet voor niets. Op enig moment hoort hij de telefoon en krijgt hij een ‘alert’ dat er vanuit het noorden een grote bosbrand zijn kant op komt.

Vanuit de praktijk was Koos altijd gewend zich uitgebreid te laten adviseren als het om veiligheidsvraagstukken ging, dus besluit hij ook nu snel nog wat mensen te bellen. Hij begint met een politieman. Deze onderkent direct de ernst van de situatie, belooft hem regionale hulpdiensten te informeren en raadt Koos aan, teneinde tijd te rekken, vooralsnog met grote snelheid zuidwaarts te blijven lopen. De brandweerman die hij nog kent en denkt in blussen en water, vraagt hem of er niet een meer in de buurt is waar hij veilig de optrekkende bosbrand kan overleven. De Officier van Justitie uit zijn netwerk belooft hem tenslotte, als de brand blijkt aangestoken, de dader zeker te laten opsporen en te vervolgen.

Met nog een paar streepjes batterijvoeding op zijn telefoon, besluit hij als laatste zijn familie te bellen en deze te informeren over de penibele situatie. Naar huis bellend, krijgt hij zijn kleinzoon Svin aan de lijn. Uitgerekend Svin, de toch een beetje vreemde vogel binnen de familie, met veelal rare denkwijzes en gekke ideeën. Na uitleg van de situatie, is het eerste wat Svin zijn grootvader vraagt of deze een aansteker bij zich heeft. Koos, een beetje geïrriteerd omdat dat volgens hem wel het laatste is wat hij nu nodig heeft, antwoordt dat dit inderdaad zo is. Svin adviseert zijn grootvader vervolgens zelf ook een brand te maken en zodoende met het vuur, dat zich door de wind ook zuidwaarts van hem af zal verplaatsen een groot stuk verbrande grond te creëren.  Als de echte bosbrand dan bij hem zal arriveren, zal hij daar veilig zijn. Dit stuk zal namelijk niet nogmaals branden! U raadt het al, op deze manier overleefde Koos de bosbrand in Canada. Zijn voormalige professionele netwerkpartners waren verrast door de creativiteit van zijn keuze en het resultaat dat het opleverde.

Dit korte verhaaltje biedt een aantal belangrijke handvatten voor het omgaan met veiligheidsvraagstukken. Ten eerste is er de bewustwording van het feit dat de slimme oplossingen niet altijd (meer) op voor de hand liggende plaatsen zijn te vinden. Uiteraard sterk generaliserend, dient namelijk onderkend te worden dat juist daar vaak vanuit eigen expertise wordt geadviseerd. Dit hoeft creatieve oplossingen natuurlijk niet in de weg te staan, maar heeft wel het gevaar in zich van het WC-eend effect; “Wij van WC-eend, adviseren WC-eend!”. Echte oplossingen komen niet zelden juist uit de onverwachte hoek. Kortom, dit friskijken dient tegenwoordig ook altijd maximaal gefaciliteerd te worden.

Ten tweede, is er de kracht van de metafoor of analogie. Een metafoor zelf zal natuurlijk nooit de oplossing van het probleem betekenen. Wel kan deze een doorbraak forceren in bestaande denkpatronen. Wanneer voor een voorliggend vraagstuk een goede metafoor bedacht kan worden met dito oplossingen, kan een poging ondernomen worden om ook deze oplossingen weer te vertalen naar het eigenlijke probleem. Zo zou het gebruikte voorbeeld wellicht ingezet kunnen worden bij het denken over hoe tijdens een grote manifestatie met veel publiek het zakkenrollen is te voorkomen. Ik daag u uit!

Het werken met metaforen is slechts één van de instrumenten die een anders en creatief kijken naar oplossingen mogelijk maakt. Waar onze voormalig minister van Veiligheid en Justitie ooit riep; ‘Veiligheid schreeuwt om innovatie’, is dit in de praktijk veelal vertaald naar inzet van nieuwe technologie. De mogelijkheden die technologie biedt zijn natuurlijk ook bijna onbegrensd, maar laten we niet vergeten dat de belangrijkste basis zal blijven liggen in de (creatieve) mindset van hen die veiligheid tot hun verantwoordelijkheid rekenen.

Kortom, zorg bij de start van een project dus altijd dat maximaal gestuurd wordt op friskijken en creativiteit als aanvulling op de traditionele samenwerking en aanpak. Maak deze mindset los met technieken die in de sector wellicht minder voor de hand liggen, maar zeker positieve verrassingen zullen opleveren voor de denkrichting.

Mocht u hierbij wat hulp kunnen gebruiken, u weet me te vinden!